Bill Mensema | Doem dada

Bill Mensema - Doem dada. Groningen, Passage, 2008, 395 pagina's.

Begin jaren '80 kraakte Nederland onder de gevolgen van een recessie. Er was woningnood en werkloosheid. Somberheid en doemdenken waren troef, zoals men onder meer in de muziek van Joy Division kon terughoren.
Doem dada speelt in die periode en gaat over twee vrienden die in de grote stad en in het leven zelf hun weg trachten te vinden. Ook al is er een barre winter over het land gevallen, toch gaat het vooral over de mooie kanten van het leven: over vriendschap, over muziek en over inspiratie.
De hoofdpersoon in de roman beweegt zich tussen een studie die hem zwaar valt en het jongerencentrum Vera, waar bands als U2, The Sound en Nick Cave & The Birthday Party optreden. Op die plek verzamelen zich artistiekelingen van divers pluimage, onder wie een zonderlinge muzikant die hem uiteindelijke een voorstel doet dat hij niet kan weigeren.


Tja, ik had graag iets heel positiefs over deze roman willen schrijven, want in beginsel heeft Mensema’s Doem dada alles in zich om een roman boeiend te maken: een onzekere jongen uit de provincie, die overdonderd wordt door alle mogelijkheden die de in vergelijking met Delfzijl grote stad Groningen biedt. Dat ontaardt in lang uitslapen, rondhangen in jongerencentrum Vera, halfslachtige pogingen om een vriendin te vinden, maar ook zelf met succes optreden met een heuse band. Dat het met de studie Nederlands niet veel wordt, mag geen verrassing heten.

Vooropgesteld: het boek las als een trein. Twee avonden waren genoeg om het er doorheen te jagen. Maar het beklijft uiteindelijk niet. Dat heeft meerdere redenen. In de eerste plaats zat de opmaak van het boek me in de weg. De dialogen worden consequent ingesprongen weergegeven, de overige tekst niet. Hoofdpersoon Bill voorziet de voorvallen en gedachten rijkelijk van commentaar, liefst tussen haakjes in de alinea zelf, of na een regel wit en voor nog een regel wit. Dat commentaar, ongetwijfeld lollig bedoeld, vond ik niet grappig. Het begon mij al snel te irriteren.

Bill stelt regelmatig allerlei lijstjes samen, ook weer voorzien van ludiek commentaar. Dat deed me denken aan Nick Hornby’s High Fidelity, met dat verschil dat het bij Hornby wel werkt, en hier niet.

Al lezend heb ik me wel afgevraagd of het niet Mensema's bedoeling was om wrevel op te roepen. De titel verwijst naar het dadaïsme. Op Wikipedia las ik in de definitie van het dadaïsme de volgende zin: het opzettelijk irrationeel zijn en afwijzen van de algemeen geaccepteerde standaarden in de kunst. Dat lijkt me precies wat Mensema hier heeft gedaan, met zijn bijzondere opmaak, de veelvuldige herhalingen en de te nadrukkelijke commentaren van Bill op het verhaal en zijn eigen gedachten.

Als muziekliefhebber vond ik het interessant te lezen over de beginperiode van allerlei bands waar ik graag naar luister. En, voor Groningers is de roman interessant, omdat je er veel in herkent. De beschrijving van de studentenflats in Selwerd, de wandelingen vandaar naar het centrum van Stad, het jongerencentrum Vera, eten in de mensa daar, de kroegen aan de Grote Markt, dat is voor de Stadjer een en al herkenning. Als kind van de jaren 1970 is het ook zeker interessant om fictie te lezen over die moeilijke crisisjaren, het begin van de tachtiger jaren van de vorige eeuw. Het is alleen jammer dat je de rest op de koop toe moet nemen.

Bill Mensema

flickr